دق: تب بیمارى سل است که آن را تب لازم نیز مى‏گویند و از عوارض آن، لاغرى و نزارى و باریکى تن و اندام است، تصور بیمارى دق، براى ماه از آن جهت است که ماه در نیمه‏ى دوم هر ماه بتدریج باریک مى‏شود و در محاق مى‏افتد.

 مرد ریگ، مرده ریگ: مالى که از مرده بجا ماند، میراث. این کلمه هر گاه بصورت وصف استعمال شود مفید معنى نفرت و تحقیر است. دراین جا منظور فنا ونابودی به طور کلی است.

وبا: هر بیمارى عام، مرگى، مرگا مرگى.

عفن: بد بوى، گندا، گندیده.

همشیره: دو تن که از پستان یک مادر شیر خورده باشند، اکنون در مورد خواهر بکار مى‏رود، مجازا، موافق و سازگار.

غدیر: گودالى که آب در آن گرد آید، آبگیر.

بروت: موى پشت لب، سبلت، سبیل در محاورات کنونى.

باد و بورت داشتن: به کنای، خود بینى و خویشتن ستایى. نظیر: سبلت تابیدن.

حضیض: پستى زمین، نقطه‏ى مقابل اوج

منبسط: بسیط و غیر مرکب، عناصر چهارگانه که قدما آنها را بسیط مى‏دانسته‏اند.

( 1292) ماه که از همه اختران فروزنده‏تر و از هر ستاره زیباتر است گاهى چون کسى که بتب دق مبتلا شده باشد چون خیال باریک شده بشکل هلال در مى‏آید. ( 1293) چه بسا کوه که از این بلاى جان کاه چون ریگ خورد خورد گردیده است. ( 1294) هوایى که روح بخش و تن پرور است گاهى از قضاى الهى عفن و بد بو شده بیمارى وبا تولید کرده آفت تن و جان مى‏گردد. ( 1295) آب شیرین که گوارا و جان پرور است داخل گودالى شده تلخ و بد بو مى‏شود. ( 1296) آتش که با شعله‏هاى خود زبانه کشیده با باد بروت مى‏سوزد گاهى باد تند وزیده خاموشش مى‏کند.() خاک که در بهاران گلها را پرورش مى‏دهد گاهى بادى مى‏وزد و برگ گلها را بر زمین مى‏ریزد.( 1297) از جوش و خروش دریا بانقلاب حال او مى‏توان پى برد.( 1298) چرخ چگونه سر گردان و همواره چون جستجو کننده‏اى در حرکت است حال او هم مثل زاده‏هاى او مى‏باشد.( 1299) گاه ستارگانش در حضیض و گاه میانه و گاه در اوج است و در این احوال دسته دسته اوقات سعد و نحس نجومى ایجاد مى‏کند.

دراین ابیات مولانا به چند مطلب اشاره می کند : اول: فراگیر بودن مرگ و نیستی برای همهْ کائنات وجهان هستی.. دوم:قضیهْ قضاء ،مولانا می گوید: هوا با شادی وآسایش همراه است ، زیرا تنفس هوای پاک نشاط آور وزندگی بخش است واستمرار زندگی وابسته به هوا است.اما اگر قضای الهی برسد همین هوای زندگی بخش پراز بیماری وعفونت ومیکروب می گردد.پس انسان همواره درقبضهْ قضای الهی است. سوم: این که رکود وایستایی موجب تلخی وتیرگی وفساد ودر نتیجه نابودی می گردد،به عنوان مثال آب گوارا که خاصیت زندگی بخش دارد اگر در آبگیری راکد بماند زرد وتلخ وتیره می گردد،و نه تنها دیگر مایه حیات وزندگی نخواهد شد بلکه محل پرورش انواع بیماری ها ومرگ خواهد شد.